Iemand helpen: Maar is dat echt behulpzaam?
De keerzijde van helpen: hoe je zonder het te beseffen autonomie kunt ontnemen
Als therapeut en coach help ik mensen graag. Helpen geeft voldoening, creëert verbinding en maakt het leven betekenisvoller.
Maar wist je dat helpen ook een keerzijde heeft? Soms, zonder dat we het doorhebben, ontnemen we de ander juist iets waardevols: de kans om het zelf te doen, ervaring op te doen en te kunnen groeien. Helpen kan autonomie-rovend zijn.
De valkuil van helpen
Stel je voor: je loopt met een probleem naar een collega of leidinggevende en voordat je het weet, hoor je: "Kom maar, ik bel wel even" of "Goed dat je het zegt, ik neem het wel over." Dat klinkt behulpzaam, toch? Maar eigenlijk gebeurt er ook iets anders. De ander krijgt geen kans om het zelf te doen, hiervan te leren en sterker te worden. Dit zie je niet alleen op de werkvloer, maar ook thuis en in vriendschappen. Kijk maar eens bij je kinderen hoe snel en hoe vaak je het overneemt.
Goede bedoelingen, maar...
Helpen voelt goed. Je doet iets voor een ander, je draagt bij en hebt het gevoel nuttig te zijn. Maar als je telkens de verantwoordelijkheid overneemt, kan dat een last worden, niet alleen voor jou, maar ook voor de ander.
Heb je ooit gemerkt dat helpen je soms zelfs tegenstaat? Dat je het als een verplichting voelt? Dat kan een teken zijn dat je te veel verantwoordelijkheid naar je toe trekt. Maar wat dan?
Niet handelen is óók handelen
Dat helpen een keerzijde heeft en autonomie-rovend kan zijn en te weten dat niet handelen, ook handelen is, veranderde voor mij mijn perspectief op helpen.
Het klinkt simpel, maar in de praktijk is het best lastig om op je handen te zitten en iemand te laten worstelen. We voelen ons ongeduldig, ongemakkelijk of zelfs superieur. En dus nemen we het liever over. Maar juist door iemand het anders te laten doen dan hoe jij het zou aanpakken, zijn eigen ervaring op te laten doen, geef je een onbetaalbaar cadeau: autonomie en zelfvertrouwen.
Dit betekent natuurlijk niet dat je iemand moet laten zitten als hij écht hulp nodig heeft. Maar er is een groot verschil tussen onmiddellijk ingrijpen en luisteren en vragen wat iemand nodig heeft.
Wanneer ik hier met cliënten over spreek, geeft dit meer ruimte en lucht in hun vastgelopen situaties. Het helpt ze om anders om te gaan met bepaalde situaties.
Kleine stappen, groot verschil
Een cliënt vertelde me hoe ze haar zieke man de vaatwasser liet uitruimen, ook al kon ze het zelf sneller en makkelijker doen. Ze moest verduren dat hij er moeite mee had. Maar voor hem betekende het veel: hij voelde zich waardevol ondanks zijn ziekte.
Een andere cliënt koos ervoor haar collega niet te ontlasten door zoals gewoonlijk het werk over te nemen. In plaats daarvan vroeg ze: "Wat heb je nodig om dit zelf te kunnen doen?" Door het hier over te hebben en extra informatie te geven, hielp ze haar collega op een manier, die de zelfstandigheid versterkte.
En wie herkent het niet, dat het helpend is, dat je bij je kinderen ook wat vaker op je handen zou moeten blijven zitten? En hoe lastig dat is!
Een uitnodiging voor helpers
De volgende keer dat je geneigd bent om te helpen, stel jezelf dan deze drie vragen:
Helpt mijn actie de ander écht verder?
Wat moet ik verdragen als ik even niets doe?
Welke verhelderende vraag kan ik stellen?
Mijn cliënten ervaren vaak een aha-moment als ze zich dit realiseren. Ze ontdekken dat helpen óók kan door juist níét direct in te grijpen. Het is niet altijd makkelijk, want voor je het weet, heb je het alweer overgenomen. Maar door bewust te worden van deze dynamiek, kun je anders kiezen.
Loop jij vast in je werk of privéleven? Ga je over je grenzen of voel je je onzeker? Als integratief en systemisch psychosociaal therapeut en coach begeleid ik je in het contact maken met jezelf zodat je je eigen inzichten opdoet, je perspectief verandert en je andere keuzes kan maken.
Wees welkom om samen te kijken naar wat jou belemmert. Stuur me een berichtje als je vragen hebt of een afspraak wilt maken.
#psychosociaal #bewustverbinden #persoonlijkegroei #systemischwerken #persoonlijkeontwikkeling